Wazektomia

Wazektomia to procedura chirurgiczna polegająca na przecięciu nasieniowodów. Ma na celu doprowadzenie do sytuacji, w której mężczyzna prowadzi normalne życie płciowe (ma prawidłowe wzwody, orgazmy, wytryski), a jednocześnie jego partnerka nie zachodzi w ciążę.

Zabieg przeprowadzany jest metodą kanadyjską, której istotą jest pozostawienie otwartego końca nasieniowodu prowadzącego od jądra, tak aby plemniki swobodnie wydostawały się do moszny. Sposób ten prawie całkowicie wyeliminował przewlekłe bóle jąder, które są jednym z odległych powikłań wazektomii.

Ponadto końcówki nasieniowodów umieszcza się po różnych stronach powięzi powrózka, tak aby uniemożliwić potencjalną rekanalizację.

W krajach zachodnich wazektomia jest bardzo popularną metodą męskiej antykoncepcji z uwagi na niezwykle wysoką skuteczność przekraczającą 99,8%, prostotę wykonania i relatywnie niskie koszty. Inną zaletą jest brak dyskomfortu związanego z użyciem prezerwatyw. W przypadku, gdy partnerka stosowała dotychczas antykoncepcję hormonalną lub wkładkę domaciczną, po wazektomii nie trzeba tych metod kontynuować.

Istnieje możliwość „odwrócenia” zabiegu wazektomii, tj. połączenia końców przeciętych nasieniowodów na drodze mikrochirurgicznej (tzw. rewazektomia). Trzeba jednak pamiętać, że taki zabieg nie zawsze kończy się powodzeniem. Obecność plemników w nasieniu po tym zabiegu stwierdza się u ok. 80% poddanych rewazektomii, ale do zajścia w ciążę przez partnerkę dochodzi w 30-65% przypadków. Zabieg ten jest znacznie bardziej skomplikowany niż wazektomia i wymaga znieczulenia z udziałem anestezjologa. Wykonuje go niewiele placówek w Polsce. Rewazektomia jest też znacznie droższą operacją. Dla niektórych mężczyzn rozwiązaniem poprzedzającym wazektomię może być zamrożenie nasienia, z myślą o ewentualnym wykorzystaniu go w przyszłości. Plemniki można również pobrać bezpośrednio z jądra metodą TESE i MicroTESE i wykorzystać w zapłodnieniu in vitro, należy jednak wiedzieć, że po wazektomii produkcja plemników z czasem spada.

Z wymienionych wyżej powodów należy dobrze przemyśleć decyzję o wykonaniu wazektomii. Metoda ta jest przeznaczona dla mężczyzn, którzy są pewni, że nie chcą mieć więcej dzieci.

Opis przebiegu proponowanej procedury medycznej

Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu miejscowym, w ułożeniu na plecach. Znieczulenie lidokainą/prylokainą podaje się obustronnie w powrózki nasienne a także w skórę w górnych partiach moszny. Skóra na mosznie jest rozwarstwiana na długości około 6mm. Po odsłonięciu nasieniowodu przecina się go, koniec prowadzący do prącia kauteryzuje się diatermią (termiczna obliteracja światła nasieniowodu), a koniec prowadzący od jądra pozostawia się otwarty. Plemniki, które w mikroskopijnej objętości i ilości wydostają się do moszny są przez organizm wchłaniane. Tę sama procedurę wykonuje się po drugiej stronie moszny. Na rany zakłada się pojedyncze szwy wchłanialne. Szwy taki zwykle wypadają same w ciągu miesiąca, jeżeli pacjentowi szwy przeszkadzają, to mogą być usunięte podczas bezpłatnej wizyty kontrolnej po tygodniu lub dwóch od zabiegu. Na rany zakłada się małe opatrunki na 2-3 dni.

Konsekwencje wazektomii

Należy podkreślić, że konsekwencją zabiegu może być trwała niepłodność. W razie zmiany nastawienia Pacjenta wobec własnej płodności i mimo wykonania zabiegu „odwrócenia” wazektomii (tzw. rewazektomii), odzyskanie płodności może być niemożliwe. Dlatego kolejny raz powinno się podkreślić, że decyzję o wazektomii należy dobrze przemyśleć oraz – najlepiej – omówić ją z partnerką.

W bardzo rzadkich (od 0,1 do 0,6%) przypadkach wazektomia nie powiedzie się. Z tego powodu należy pamiętać, że stosunki bez stosowania innych metod antykoncepcji można odbywać dopiero po potwierdzeniu w badaniu nasienia braku plemników. W przypadku braku powodzenia możliwe jest ponowne przeprowadzenie wazektomii.

Opis innych dostępnych metod antykoncepcji

Najczęściej stosowaną, wysoce skuteczną metodą antykoncepcji męskiej jest stosowanie prezerwatyw. Skuteczność tej metody nie może jednak dorównać skuteczności wazektomii. Znacznie mniej skutecznym sposobem jest stosunek przerywany.

Spośród innych skutecznych metod pozostają te, które może zastosować kobieta. Ich omówienie przekracza zakres tego opracowania, gdyż leżą po stronie osoby nieobjętej niniejszą zgodą.

Zalecenia przedoperacyjne

Na trzy dni przed zabiegiem należy ogolić mosznę i jej najbliższą okolicę. W dniu zabiegu należy dokładnie umyć okolice intymne.
Nie trzeba odstawiać przed zabiegiem kwasu acetylosalicylowego (np. Acard, Polocard, Aspirin Cardio) w dawce 75 mg. Jeżeli Pacjent przyjmuje taki lek w dawce wyższej niż 75 mg należy skontaktować się z lekarzem, który przypisał ten lek. Lekarz wyda zalecenia co do możliwości zmiany dawki na mniejszą.
W przypadku przyjmowania innych leków zmniejszających krzepliwość krwi, należy skontaktować się z lekarzem, który przypisał taki lek. Lekarz zwykle zmieni przyjmowany lek na taki, który nie zwiększa ryzyka krwawienia.
Przed zabiegiem można, a nawet trzeba normalnie zjeść i pić, a także przyjąć leki stosowane przewlekle.

Opis typowych powikłań związanych z proponowaną operacją

Po zabiegu zawsze występuję obrzęk moszny i wyczuwalne tkliwe „guzy” mosznie w rzucie przecięcia nasieniowodów. Jest to stan przejściowy, ustępuje po kilku, kilkunastu dniach i nie wymaga dodatkowego leczenia. Może także powstać zasinienie (podbiegnięcie krwawe). Jest to normalne zjawisko, które ustępuje samoistnie po kilku dniach. Niewielki ból po zabiegu jest rzeczą normalną. Można z tego powodu przyjmować popularne leki przeciwbólowe dostępne bez recepty.

Zabieg nie przebiega identycznie u każdego pacjenta. Zależy to od jego budowy anatomicznej, stanu odżywienia, chorób współistniejących, ewentualnych operacji okolicy moszny i/lub pachwiny przebytych wcześniej. Różne, trudne do przewidzenia trudności występujące podczas zabiegu mogą spowodować, że pomimo starań lekarzy podczas operacji, jak i po jej zakończeniu może dojść do wystąpienia powikłań. Do niektórych z nich może dojść podczas zabiegu, do innych w różnym czasie od jej zakończenia.

Do powikłań tych należą:

Krwawienie z naczyń krwionośnych znajdujących się operowanym miejscu. Niewielkie zasinienie i krwiak tej okolicy są rzeczą normalną. Zdarza się jednak, że w mosznie powstaje duży krwiak. Czasami krwiak należy zdrenować. Bardzo rzadko konieczna jest ponowna operacja w celu zatrzymania krwawienia.
Całkowite lub częściowe rozejście się rany pooperacyjnej oraz zakażenie rany pooperacyjnej. Bardzo rzadko wymaga ponownej interwencji chirurgicznej. Zwykle prowadzi do przedłużonego gojenia rany i wymaga dłuższego niż zwykle zakładania opatrunków oraz częstszych wizyt kontrolnych. W odległym czasie, w bardzo rzadkich przypadkach może spowodować gorszy efekt kosmetyczny.
Zakażenie powrózka nasiennego, najądrza i jadra (może powstać w 1-2% zabiegów). Zwykle ustępuje w wyniku antybiotykoterapii prowadzonej w warunkach domowych lub szpitalnych. W wyjątkowo rzadkich przypadkach może dojść do powstania ropni i martwicy jądra i najądrza. W takich wyjątkowych przypadkach konieczne jest usunieciejądra.
W niezwykle rzadkich przypadkach chorzy odczuwają przewlekłe bóle jąder wymagające stałego przyjmowania leków przeciwbólowych.
Powstanie tzw. sperm granuloma (ziarniniak nasienny) wyczuwalnego jako mała kulka na końcu przeciętego nasieniowodu (do 5% przypadków). Zwykle jest bezobjawowa. Bardzo rzadko może dawać dolegliwości.
Niektóre badania dotyczące wazektomii wymieniają negatywny wpływ wazektomii na psychikę mężczyzny. Inne badania zaprzeczają temu, a wręcz przeciwnie poprzez zmniejszenie strachu przed niechcianą ciążą, libido wzrasta.
W rzadkich przypadkach po wazektomii mężczyzna wytwarza tzw. przeciwciała przeciwplemnikowe. Ma to znaczenie tylko po rewazektomii, gdyż dodatkowo zmniejsza prawdopodobieństwo doczekania się potomstwa.
Uszkodzenia lub oparzenia skóry przez środki dezynfekujące, materiały opatrunkowe lub prąd elektryczny stosowane podczas zabiegu.
Uczulenie na leki stosowane w okresie okołooperacyjnym – szczególnie leki stosowane podczas znieczulenia, antybiotyki, środki przeciwbólowe lub środki dezynfekcyjne i materiały opatrunkowe.
Zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu B i C (tzw. żółtaczki zakaźnej) lub wirusem HIV. Ryzyko zakażenia powyższymi wirusami jest minimalne, ponieważ stosowany sprzęt w większości jest jednorazowy, a wielorazowe narzędzia operacyjne są sterylizowane zgodnie ze standardami obowiązującymi w Unii Europejskiej.

Zalecenia pozabiegowe

Po zabiegu pacjent pozostaje w placówce zazwyczaj do 1 godziny. W tym czasie jest obserwowany i wypytywany o samopoczucie.
Po zabiegu zwykle można samemu wrócić do domu samochodem (nie jest wskazany długi spacer). W przypadku podróży powyżej 50 km wskazane jest towarzystwo drugiego kierowcy.
Wskazane jest noszenie wygodnej, przewiewnej bielizny i spodni tak, aby unikać dyskomfortu spowodowanego uciskiem i podrażnieniem.
Czasami po zabiegu konieczne jest przyjmowanie antybiotyku przypisanego przez urologa.
Kolejnego dnia po zabiegu można zdjąć opatrunki i wziąć prysznic.
W razie wystąpienia gorączki, zaczerwienienia i obrzęku moszny, któremu towarzyszy wyraźny ból, należy skontaktować się z placówką lub lekarzem.
Przez 7 – 10 dni zabroniony jest intensywny wysiłek, forsowny marsz, uprawianie sportu oraz kąpiel w wannie i wizyta w saunie. Należy także powstrzymać się od stosunków seksualnych w tym samym czasie. Po upływie tego czasu każdą z wymienionych form aktywności należy dostosować do indywidualnego odczuwania bólu i dyskomfortu.
Zwykle po 8 tygodniach od wazektomii w nasieniu nie znajduje się plemników. U niektórych mężczyzn pojedyncze plemniki można znaleźć nawet do 6 miesięcy od zabiegu. Spowodowane jest to faktem przechowywania plemników w pęcherzykach nasiennych, które muszą „opróżnić się” z przechowywanych plemników. Proszę pamiętać, że z dotychczas stosowanej antykoncepcji można zrezygnować dopiero po kontrolnym badaniu nasienia, w którym nie stwierdzi się już plemników! Pierwsze takie badanie można wykonać najwcześniej po 8 tygodniach, a najlepiej po 30 wytryskach. Jeżeli znajdą się w nim plemniki, kolejne badanie nasienia zaleca się wykonać po 12 tygodniach od zabiegu. Zlecając wykonanie badania kontrolnego dobrze jest poprosić w laboratorium o uproszczone badanie z zaznaczeniem, że miało się wykonaną wazektomię.
Za sukces wazektomii uważa się brak obecności plemników w nasieniu lub obecność ≤ 100 000/ ml nie ruchliwych plemników (RNMS).

Przykładowe miejsca, w których można w Warszawie wykonać badanie nasienia:

Salve Medica Al. Wilanowska 365/2, tel. 22 522 85 00
InviMed, ul. Rakowiecka 36, tel. 500 900 888
Invicta, ul. Złota 6, tel. 58 58 58 800
Klinika Bocian, ul. Stawki 2, tel. 22 300 50 90
nOvum Przychodnia Lekarska, ul. Bociania 13, tel. 22 566 80 00
Fertina, ul. Dzika 15 lok.CU4, tel. 609 366 732
Gameta, ul. Cybernetyki 7, 22 399 91 00